تحلیل گفتمان «گذشته به مثابه امری مسئله‌دار» در متون روایی (بررسی موردی فیلم‌های در دنیای تو ساعت چند است و اژدها وارد می‌شود)

چکیده مقاله

با طرح مباحث زبان‌شناسی ساختارگرا در حوزه‌های مختلف هنر و علوم انسانی و سپس پیدا شدن رهیافت‌های پساساختارگرا، در روش‌های تحلیل روایت نیز نگاه‌های تازه‌ای پدید آمد. تحلیل گفتمان روایی از خلال مباحث تحلیل گفتمان، در بررسی‌های مربوط به روایت، جایگاه مهمی یافته است. یکی از انواع روش‌های تحلیل گفتمان روش لاکلاو و موفه است که به نظریة گفتمان نیز شهرت دارد. در این مقاله، با استفاده از شیوة لاکلاو و موفه، دو متن سینمایی ایرانی از منظر گفتمان تحلیل و در آن‌ها گفتمان «گذشته به‌مثابۀ امری مسئله‌دار» برجسته شده است. وجود این گفتمان به‌شکل جدی در متون متعدد دهه‌های اخیر می‌تواند تبیین‌کنندۀ نگاه طبقة متوسط ایرانی به گذشته و ارتباط آن با زمان حال باشد. متون سینمایی محصولاتی است که معمولاٌ از سوی پدیدآورندگان طبقة متوسط تولید می‌شود و مخاطبانشان هم عموماً همین طبقه است؛ لذا تحلیل این‌گونه متون به شناخت جریان‌های فکری این طبقه در دورة معاصر کمک می‌کند. از خلال رفتارهای شخصیت‌های این متون می‌توان گفتمان‌های متفاوتی را یافت که همگی ناظر به نوع خاصی از مواجهه با گذشته است. در این مقاله، مطابق نظریة گفتمان، به بررسی و دسته‌‌بندی و تحلیل پیامدهای این گفتمان‌ها پرداخته شده است.